Afgelopen zaterdagavond heb ik me in m’n eentje op de bank geïnstalleerd met een drankje (oké, een paar drankjes) en heb me gewaagd aan de film To The Bone op Netflix. Met gemengde verwachtingen, want ik had er sinds het zien van de veelbelovende trailer al meerdere berichten over gelezen, zowel negatief als positief.
Zo las ik eind juni op Proud2bme dat To The Bone als zijnde “een van de meest eerlijke films over anorexia ooit” op Netflix zou verschijnen, waarna zij afgelopen week nog een uitgebreide waarschuwing plaatsten voor kijkers die zelf lijden aan een eetstoornis, omdat het triggerend zou kunnen zijn. The Guardian noemde de film afgelopen donderdag nog “uninsightful, insipid en insulting”, ofwel getuigend van slecht inzicht, smakeloos en beledigend. (Wat ik achteraf de grootste bullsh*t vind, maar dat even terzijde.)
Al met al had ik dus geen idee wat ik ervan moest verwachten. Voor het schrijven van mijn eigen review laat ik in elk geval even alle andere meningen die ik heb gelezen los. In plaats daarvan neem ik je graag mee in mijn eigen ervaring tijdens het kijken van de film. Om te voorkomen dat ik de hele film chronologisch tot in detail ga beschrijven, zal ik ’t samenvatten per thema.
Let op: er zitten aardig wat spoilers in deze blog, dus als je de film nog wilt gaan kijken, raad ik je aan dat eerst te doen en daarna pas te lezen! Tenzij je het andersom prettiger vindt, natuurlijk. Maar dan hoef je de film al bijna niet meer te kijken, want het is een aardig lang verhaal geworden, haha.
Ontstaan van een eetstoornis
In de film ligt de focus erg op een ontbrekend gevoel van veiligheid en geborgenheid in de huiselijke sfeer en het willen pleasen van ouders, wat ten grondslag zou liggen aan het ontstaan van de eetstoornis. Ellen’s biologische ouders zijn gescheiden en ze woont nu tijdelijk bij haar vader en stiefmoeder Susan, omdat haar biologische moeder Judy en haar nieuwe partner Olive niet meer weten wat ze met haar aan moeten. Vader is altijd werken en nooit thuis; hem zie je gedurende de gehele film niet.
Door heel duidelijk de afwezigheid van vader en moeder naar voren te laten komen en de stiefmoeder op de voorgrond te plaatsen, impliceert de film dat de schuld op z’n minst voornamelijk bij de ouders en de thuissituatie ligt. Dat kan natuurlijk het geval zijn, maar hoeft niet voor iedereen met een eetstoornis te gelden.
Naast het impliceren van een direct verband tussen thuissituatie en eetstoornissen, wordt het cliché dat meisjes met eetstoornissen allemaal nare ervaringen hebben op seksueel gebied juist ontkracht, wat ik goed vind. Wel vertelt Ellen dat ze merkte dat, zodra ze in de puberteit kwam en haar lichaam veranderde, de houding van jongens naar haar toe ook veranderde en ze het idee had dat ze meer een object was dan een persoon.
Aan het begin van de film wordt nog heel kort de invloed van de media aangestipt, wat later nog even terugkomt als blijkt dat een tekening van Ellen op Tumbl een ander meisje heeft aangezet tot zelfmoord.
Symptomen van een eetstoornis
De vele verschillende symptomen van anorexia/boulimia komen in de film goed tot uiting, vind ik. Zo worden de volgende aspecten duidelijk belicht:
- Met medepatiënten discussiëren over de beste manier om calorieën of voedsel weer kwijt te raken, elkaar trucjes leren en opjutten.
- Obsessief en onrealistisch met eten, calorieën en uiterlijk bezig zijn, altijd en overal.
- Het verzet tegen beter worden, omdat de ziekte iets geeft, hoe destructief ook. En omdat de schoonheid van het leven en eigenwaarde niet meer aanwezig zijn.
- Schuldgevoelens jegens de omgeving.
- Continue bewegingsdrang om zoveel mogelijk calorieën te verbranden;
- Lichamelijke symptomen zoals het uitblijven van de menstruatie en problemen om zwanger te worden of een zwangerschap uit te dragen, extreme magerte , klachten aan gewrichten of rug en extreme haargroei om ’t vermagerde lichaam warm te houden.
- Niet eten om gevoelens weg te stoppen, ze niet te hoeven voelen. Zoals een alcoholist of een drugsverslaafde doet.
Wat jammer is, is dat anorexia altijd en overal de meeste aandacht krijgt en zo dus ook in deze film. Er was wel een meisje dat leed aan een andere eetstoornis dan anorexia/boulimia, maar dat zag je alleen omdat zij daar – heel kort door de bocht gezegd – slechts een pot pindakaas zat uit te lepelen en dik was. Het was zinvol geweest te laten zien dat haar problemen, gedachten en preoccupaties op zo ontzettend veel gebieden overlappen met wat in de film wordt getoond!
Voor zover ik er zelf van wilde leren en er kracht uit wilde putten, is me dat goed gelukt. Maar het zou bijvoorbeeld fijn zijn geweest als ik de film had kunnen aanraden aan mensen die willen begrijpen hoe het voor míj specifiek is, zonder dat dat verdere toelichting behoefde. Zo herken ik me ontzettend in de bewegings- en compensatiedrang, de schuldgevoelens, de verslaving om niet te hoeven voelen, het hebben van lichamelijke klachten (al zijn dat in mijn geval andere klachten) en het obsessief met eten, calorieën en uiterlijk bezig zijn. Elke seconde van elke dag.
Gevolgen voor de omgeving
De naaste van een eetstoornispatiënt wordt niet tekort gedaan in deze film. De machteloosheid, de soms ontzettend knullige maar liefdevol bedoelde opmerkingen uit onbegrip en de behoefte om te helpen, schuldgevoelens dat die hulp tekort schiet, et cetera.
Naast die persoonlijke impact op de betrokkenen, wordt ook belicht wat de gevolgen voor het gehele gezin zijn. Wat bijvoorbeeld mooie herinneringen moeten zijn (zoals het eindgala van Ellen’s zusje), worden in werkelijkheid overschaduwd door de soms schokkende gebeurtenissen rondom de anorexia van Ellen. “Toen werd ze opgenomen in de kliniek, oh ja en toen viel ze flauw in de bus.”
De therapie
De therapie in deze film richt zich voornamelijk op het bewerkstelligen van een verandering in attitude. Ze krijgen harde lessen geleerd, de therapeut is to the point en laat ze zien dat het leven gewoon leven is. Dat je het niet kunt sturen of controleren, en proberen dat wel te doen is zinloos.
In de therapiesessies draait het niet om eten, omdat de problemen rondom eten slechts een symptoom zijn, niet de kern. Door de kern aan te pakken, gaan de patiënten zelf weer zien wat het leven te bieden heeft en in zichzelf een kracht vinden om weer gezond te willen leven en voor hun lichaam te willen zorgen.
Wat sprak me vooral aan
Ik ben blij dat ze een ouderfiguur hebben gecreëerd dat hard haar best doet (ook al slaat ze soms de plank finaal mis, het is allemaal goedbedoeld) en een liefhebbende zus. Als ze dat niet hadden gedaan, had ’t echt geleken alsof alles de fout van de ouders en/of het gezin is. Het is fijn dat ze daar op die manier toch een balans hebben opgezocht.
Stiefmoeder Susan vraagt op een gegeven moment naar één van Ellens vriendinnen en stuurt dan erop aan dat het oké is als Ellen daar lesbische gevoelens voor heeft (aangezien haar biologische moeder ook lesbisch bleek te zijn). Omdat ze denkt dat Ellen zichzelf misschien straft voor haar gevoelens door niet te eten. Daarna komt ze aanzetten met een dessert; een taart in de vorm van een hamburger met daarop de tekst “Eat up, Ellen”. Ik heb erg moeten lachen, maar ook sympathie gevoeld voor de stiefmoeder.
Het stuk waar Ellen en haar biologische moeder Judy zich tegen het einde van de film in de tent bevinden vond ik, afgezien van een tikkeltje vreemd, symbolisch wel erg mooi. Judy geeft heel liefdevol aan dat ze zich schuldig voelt en dat ze een ingeving had gehad; ze was bang dat ze vanwege een postnatale depressie haar dochter toen ze een baby was te weinig heeft vastgehouden en liefgehad. Ze heeft er met iemand over gesproken en die opperde dat het kan helpen om Ellen alsnog te voeden alsof ze een baby is. Ellen reageert terughoudend, waarna haar moeder aangeeft dat Ellen weinig meer te verliezen heeft en zich volgens haar therapeut op het randje van de dood bevindt. Ze zegt zelfs “If death is what you want, I accept it.” Dat laat Ellen niet onberoerd en ze roept haar moeder dan ook terug terwijl ze wegloopt; “Mom, will you feed me please?”
Verder vond ik het mooi om te zien hoe Ellen aan het eind van de film de berg uit het begin van de film beklom vanuit een heel ander inzicht; niet om calorieën te verbranden, maar om de wereld te zien, vanuit een nieuw hervonden kracht en vooral de wil om te leven.
De mooiste en/of meest treffende citaten
“Be good.” Pauze. “Not too good! Not perfect.” Stiefmoeder Susan tegen Ellen toen ze haar achterliet in de kliniek.
“Life is beautiful. I know it can be. I just can’t stop.” Ellen tegen haar therapeut.
“There is no point. (…) This idea that you have that there’s a way to be safe. It’s childish and cowardly. It’s stopping you from experiencing something.” Ellen’s therapeut tegen Ellen.
Het gedicht van Anne Sexton – Courage, dat werd voorgelezen door één van de medepatiënten na de miskraam van een andere patiënte. Je vindt het onderaan deze blog.
Triggerend of niet?
De waarschuwing dat de film triggerend kan zijn vind ik goed. Het kijken van een dergelijke film kan twee kanten op werken en zo’n waarschuwing – zeker op de website die zich richt op mensen met eetstoornissen – is nooit overbodig.
Persoonlijk gaf het mij juist kracht in de fase van herstel waarin ik me nu bevind. Vind de kracht in jezelf en leef! Het leven is mooi en je hebt er maar één. Je kunt nooit weten wat de toekomst brengt, maar het gaat erom hoe je ermee om gaat en wat jij uit het leven haalt. Dat was voor mij DE boodschap. Ik heb me nog nooit zo zelfverzekerd gevoeld over wat ik kon en vooral waarom ik dat wilde kunnen! Die boodschap dat je het leven niet kunt sturen en kunt controleren, die is heel passend en waar. Durven leven en wel zien waar je uit komt, daar gaat het om. Je niet verstoppen en niet wegrennen voor de hindernissen op je pad.
Mijn conclusie
Een goede film, volledig en gebaseerd op de werkelijkheid. Je ziet de pijn en de gevolgen, het wordt luchtig gehouden met een vleugje humor, maar dat doet geen afbreuk aan de boodschap of de zwaarte ervan. Al met al vind ik de film zeker een aanrader.
— Heb jij de film al gezien? Ik ben benieuwd wat de film jou gebracht heeft. Laat het hieronder weten in de reacties! —
Anne Sexton – Courage
It is in the small things we see it.
The child’s first step,
as awesome as an earthquake.
The first time you rode a bike,
wallowing up the sidewalk.
The first spanking when your heart
went on a journey all alone.
When they called you crybaby
or poor or fatty or crazy
and made you into an alien,
you drank their acid
and concealed it.
Later,
if you faced the death of bombs and bullets
you did not do it with a banner,
you did it with only a hat to
cover your heart.
You did not fondle the weakness inside you
though it was there.
Your courage was a small coal
that you kept swallowing.
If your buddy saved you
and died himself in so doing,
then his courage was not courage,
it was love; love as simple as shaving soap.
Later,
if you have endured a great despair,
then you did it alone,
getting a transfusion from the fire,
picking the scabs off your heart,
then wringing it out like a sock.
Next, my kinsman, you powdered your sorrow,
you gave it a back rub
and then you covered it with a blanket
and after it had slept a while
it woke to the wings of the roses
and was transformed.
Later,
when you face old age and its natural conclusion
your courage will still be shown in the little ways,
each spring will be a sword you’ll sharpen,
those you love will live in a fever of love,
and you’ll bargain with the calendar
and at the last moment
when death opens the back door
you’ll put on your carpet slippers
and stride out
