Vriendschap: over ontstaan, instandhouding, verdieping en beëindiging

 

De gemiddelde mens komt in zijn leven minstens tienduizenden andere mensen tegen. Een groot deel daarvan loop je één of meerdere malen voorbij zonder er ooit een woord mee te wisselen. Met een ander deel heb je een (relatief) kortdurende interactie, van een hallo aan een kassa tot een aantal uren samen een training of workshop volgen voor werk of hobby.

Soms heb je een dusdanige klik met iemand, dat je besluit om steeds vaker contact met elkaar te hebben. Of je spendeert zoveel tijd met elkaar, bijvoorbeeld op school of je werk, dat er uiteindelijk een vriendschap uit groeit.

 

Mijn persoonlijke vragen over vriendschap

Ik heb aardig wat mensen in mijn leven (gehad) die ik als vriend of vriendin beschouw(de). Over de jaren heen heb ik regelmatig gefilosofeerd over vriendschap. Wanneer is iemand een vriend? Is vriendschap eeuwig en is iemand die geen vriend meer is, dan ook automatisch nooit een (goede) vriend geweest?

Op deze én andere vragen ga ik in deze blog dieper in.

 

Hoe ontstaat vriendschap? De belangrijkste ingrediënten

Wanneer je iemand een kennis of vriend noemt, is subjectief. De één is extreem selectief en weer een ander kan jou al na één dag intensief contact als vriend(in) betitelen. Met de komst van social media is die grens wat meer vervaagd. Iedereen die we op Facebook toevoegen wordt automatisch tot vriend gebombardeerd. Of we dat nou willen of niet.

In de Van Dale wordt een vriend beschreven als “persoon waarmee je door gevoelens van genegenheid bent verbonden”. Sympathie en liefdevolle gevoelens voor elkaar horen daarmee onlosmakelijk bij vriendschap. Maar voor het ontstaan en het behouden van die sympathie en liefdevolle gevoelens, is wel een en ander nodig. 

Na jaren en jaren geworsteld te hebben met het fenomeen vriendschap, heb ik nu een lijstje kunnen maken van de belangrijkste ingrediënten ervan. Deze ingrediënten heb ik op een hiërarchische manier beschreven, om ook te laten zien hoe vriendschap ontstaat.

 

Tenminste één gezamenlijke interesse of verbindende ervaring

Aan de basis van elke vriendschap ligt ten minste één gezamenlijke interesse of ervaring. Zo’n interesse kan van alles omvatten; van kikkervisjes vangen tot Japans koken tot autoshows bezoeken. Vriendschap die gebaseerd is op een verbindende ervaring, kan bijvoorbeeld ontstaan als je met elkaar in gesprek raakt en blijkt dat je beiden een gelijksoortige ingrijpende gebeurtenis hebt meegemaakt.

Als je geen enkele gezamenlijke interesse of verbindende ervaring deelt, zul je al snel uitgepraat zijn en allebei geen behoefte voelen om het contact verder uit te breiden.

 

De cirkel van kwetsbaarheid en vertrouwen

Pas vanaf het moment dat je kwetsbaarheid gaat vertonen, kun je er echt daadwerkelijk voor jezelf achter komen of iemand te vertrouwen is. Naarmate dat vertrouwen groeit, zul je je steeds kwetsbaarder durven opstellen en zo gaat het cirkeltje door. Als jouw vertrouwen gewaardeerd, gerespecteerd en beantwoord wordt, zul je steeds meer leren dat je 100% jezelf kunt zijn bij de ander en dat jullie geheimen veilig zijn bij elkaar.

 

Grenzeloos jezelf durven zijn

Vriendschap stelt niets voor als je je anders voordoet dan je bent en altijd aan de ander aanpast. Uit bijvoorbeeld onzekerheid willen we nogal eens een kameleon zijn, maar daar maak je geen échte vrienden mee, alleen oppervlakkige. Meningsverschillen horen bij het leven en maken jou juist een volwaardige en interessante gesprekspartner. Als je kritisch durft te zijn naar elkaar, zorg je ervoor dat je elkaar uitdaagt het beste uit je zelf te halen en na te gaan denken over wat er allemaal belangrijk is in het leven.

 

Wederzijdse affectie, interesse, waardering en respect

Net zoals dat je kritisch naar elkaar mag zijn, is het op ditzelfde punt uiteraard absoluut belangrijk dat je elkaars anders-zijn waardeert en respecteert. Regelmatig zul je het er in een vriendschap dan ook samen over eens zijn dat je het oneens bent met elkaar. Of zoals ze in ’t Engels kort maar krachtig zeggen: let’s agree to disagree.

Ondanks onderlinge verschillen en imperfecties voel je genegenheid voor elkaar en waardeer je elkaars bestaan, elkaars mening en elkaars aanwezigheid. Je toont interesse in elkaar en luistert.

 

Er zijn, zelfs als je er niet bent

We zijn allemaal bezige bijtjes en het is dan ook niet altijd mogelijk je vrienden zo vaak te zien als dat je zou willen. Soms zie je bepaalde vrienden maandenlang niet, door bijvoorbeeld drukte en/of simpelweg doordat jullie niet bij elkaar in de buurt wonen. Dat is ontzettend jammer, maar het hoeft geen belemmering te vormen voor de vriendschap die je voor elkaar voelt. Weten dat je die ander altijd kunt bellen en dat die ander regelmatig met warme gevoelens aan je denkt, dát is ware vriendschap.

Af en toe een kaartje of een berichtje om te laten weten dat je aan elkaar denkt is natuurlijk helemaal attent in zulke gevallen!

 

 

Instandhouding en verdieping van vriendschap

Iedereen verandert met de jaren, dat is onvermijdelijk. In vriendschappen is het fijn als je met elkaar meebeweegt. Dat hoeft niet per se te betekenen dat je dezelfde ervaringen hebt; wel is het handig als je je ervaringen met elkaar déélt en erover communiceert. Zo heb je de grootste kans dat jouw vriendschap, ook door allerlei levensfasen heen, in stand blijft en zelfs verder kan verdiepen.

 

Uitdagingen

De overgang van de ene naar de andere levensfase kan een uitdaging vormen voor alle vriendschappen, vooral als de één daarin sneller beweegt dan de ander (of juist een totaal andere kant op). Ga jij studeren en gaat de ander juist werken of een eigen bedrijf starten? Ga jij samenwonen, trouwen en een gezin stichten terwijl de ander in haar eentje de wereld gaat ontdekken? In deze en vergelijkbare gevallen is het belangrijk dat je elkaar tot op zekere hoogte betrekt bij de interne processen die je doormaakt. Gun elkaar de ruimte, maar blijf wel communiceren en leef met elkaar mee. Zo voorkom je dat je na een tijdje ineens te ver uit elkaar bent gegroeid en de verbondenheid, die je ooit samen hebt opgebouwd, verdwenen is.

 

Verwachtingen

In vriendschap is het heel belangrijk dat je dezelfde verwachtingen hebt en deze ook uitspreekt waar nodig. Bij levensveranderingen zoals de hierboven genoemde wijzigt de beschikbare tijd en aandacht die je voor elkaar hebt, maar ook gedurende het leven sluipen er veranderingen in die misschien minder goed aansluiten bij de verwachting die de ander van de vriendschap heeft. Soms zal blijken dat één van jullie of jullie beiden een concessie moeten doen om elkaar tegemoet te komen. Frustratie die is ontstaan als de verwachtingen tijdelijk niet matchen, kan door zoiets simpels weer verdwijnen.

 

Ruzie? Zet je trots opzij

In de beste relaties komt het voor; ruzie. Als jullie beiden koppig zijn, kan dit leiden tot een definitieve breuk, zelfs als jullie beiden diep van binnen eigenlijk niet zonder elkaar kunnen of willen. Dat zou extreem zonde zijn. Eén van jullie zal dan toch echt de eerste stap moeten zetten. Zelfs als de fout voor jouw gevoel niet bij jou zelf ligt. Door de eerste stap te zetten, open je de deur tot communicatie en kun je weer gaan putten uit dat stukje vertrouwen, waardering en respect dat jullie voor elkaar hebben opgebouwd.

 

 

Beëindiging van een vriendschap

Het gros van alle vriendschappen die je in je leven hebt is kortstondig en eindig. Dat is jammer, maar onthoud: waar één deur dicht gaat, gaat er een andere open. Laat die vorige, afgesloten ruimte een museum zijn vol mooie herinneringen waarin jullie met elkaar hebben gelachen, elkaar hebben gesteund en samen een deel van jullie leven hebben beleefd. Dat neemt niemand jullie af. Doe dat dus zelf ook niet in gedachten, door een bom in die ruimte te laten ontploffen en alles wat toen waardevol was te vernietigen.

Maak liever gebruik van wat je van deze vorige vriendschap hebt geleerd en pas dit toe op je toekomstige vriendschappelijke relaties.

 

Afscheid nemen: persoonlijk, duidelijk en met respect

Met hetzelfde respect dat jullie tijdens jullie vriendschap voor elkaar hebben opgebouwd, beëindig je jullie relatie ook. Dat staat voorop. In het gunstigste geval hebben jullie over de reden van deze definitieve breuk al eerder gecommuniceerd en hebben jullie geprobeerd elkaar tegemoet te komen, maar is dat niet gelukt. Zo komt de breuk als het goed is niet als donderslag bij heldere hemel voor de ander.

Dat kan overigens toch alsnog het geval zijn. Misschien heeft die ander hard haar best gedaan te werken aan haar stuk in de compromis die jullie eerder hebben gesloten en is ze in de veronderstelling dat het allemaal weer de goede kant op ging.

Hoe de ander ook reageert, zorg dat je rustig en duidelijk bent. Respecteer de gevoelens van de ander, maar blijf er niet in hangen of ga er niet in mee. Je keuze is gemaakt, dat zullen jullie beiden moeten accepteren.

Zorg in elk geval dat je persoonlijk, ofwel face to face, afscheid neemt. Dat is wel zo fair.

 

Hoe doe je ’t in elk geval niet?

Zijn jullie uit elkaar gegroeid of ben je op een botte manier gekwetst? Wat er ook gebeurd is, ga niet met modder gooien, zéker niet in ’t openbaar. Houd de eer aan jezelf en laat de ander in z’n waarde, ongeacht hoe waardeloos je die persoon misschien op dat moment ook vindt. Buitenstaanders vinden hoe dan ook dat het meer over jou zegt dan over de ander, als je ongeremd gaat lopen roddelen of pesten.

 

Was de vriendschap een illusie?

Als je voormalige vriendin je ernstig gekwetst heeft, zou je je kunnen afvragen of de hele vriendschap al die tijd waardeloos is geweest. Dat zul je in dat geval eerder doen, dan wanneer jullie ‘gewoon’ uit elkaar gegroeid zijn.

Toch kun je beter ervan uit gaan dat ook in dit geval de mens veranderlijk is. Wat jullie ooit deelden was gebaseerd op de verbinding van twee mensen waarvan er één of beide nu niet meer in dezelfde hoedanigheid bestaan. Nu passen jullie dus simpelweg niet meer bij elkaar, terwijl jullie dat ooit wel deden.

 

Tijd voor actie?

Lig jij weleens wakker met vragen over de mensen die in je leven zijn en in hoeverre je ze oprecht tot je vrienden kunt rekenen? Dat is een teken dat het tijd is voor actie. Over vriendschappen die wederkerig, gezond en fijn zijn zul je immers niet nadenken en dat kun je ook beter niet doen. Van over-analyseren is namelijk nog nooit iemand beter geworden.

Het is niet de bedoeling dat je je vrienden op al hun imperfecties aanspreekt, dat zou je andersom ook niet prettig vinden en het is nergens voor nodig. Maar wanneer je merkt dat het jullie vriendschapsrelatie in de weg staat, is het verstandig om te bedenken of er iets is wat je kunt doen om de situatie te veranderen.

Als je wezenlijke, voor jullie vriendschap relevante zaken achterhoudt, beschadig je het vertrouwen; één van de belangrijkste basisingrediënten van ware vriendschap. Het minste wat je dus zult moeten doen is erover communiceren. Bedenk van tevoren wat de voor jou gewenste uitkomst is en geef dat aan tijdens het gesprek. Direct tot een oplossing komen is niet per se nodig; de ander zal er wellicht over willen nadenken en dat is logisch. Spreek af wanneer jullie het er weer over hebben, zodat ’t niet in de lucht blijft hangen, want dan zal ’t altijd tussen jullie in blijven staan als een soort elephant in the room.

 

— Heb jij ervaring met het beëindigen van een vriendschap, door jouzelf of juist door de ander? Deel je ervaring en/of tips in de reacties hieronder of op de Facebook pagina van Imperfectief! —

 

• 
• 
• 
•