Sinds ik me bewust ben van de destructieve effecten van perfectionisme, heb ik ook eindelijk durven toegeven – aan mezelf en mijn omgeving – dat faalangst de voornaamste reden is waarom ik 14 jaar geleden gestopt ben met mijn universitaire studie psychologie. De dag dat ik voor een grote, volle collegezaal een presentatie zou moeten geven, was steeds dichterbij gekomen. Ik leed elke dag aan vreselijke hoofdpijn en zat totaal niet lekker in mijn vel. De verwachte gebeurtenis hing als een donkere onweerswolk boven mijn hoofd en het was een zware last. Te zwaar. Dus stapte ik, ondanks de goede resultaten die ik tot dat moment had behaald, op.
Daarmee wil ik niet zeggen dat ik vind dat ik zwak was. Destijds was het natuurlijk geen boost voor mijn zelfvertrouwen, maar nu weet ik gelukkig wel hoe sterk en destructief perfectionisme en faalangst kunnen zijn.
Het doel van dit artikel
Met de eindexamens in aantocht, vond ik het zeker nodig hier tijdig een artikel aan te wijden. In de hoop dat kinderen én ouders hier iets aan hebben en ze zo samen een vuist kunnen maken tegen faalangst. Indien nodig samen met een therapeut. Daar is helemaal niets mis mee! Zoals je aan mijn verhaal ziet, kun je er beter al vroeg bij zijn, dan dat het je negatief blijft beïnvloeden gedurende je leven.
Ik wil ALLE ouders dan ook motiveren om dit artikel aan hun kinderen te laten lezen en het op die manier bespreekbaar te maken. Zelfs als je denkt dat jouw kind hier geen last van heeft. Soms heb je het gewoon écht niet in de gaten; kinderen zijn soms meesters in de kunst van het verbergen.
Bovendien kan het kinderen ook alert maken op faalangst bij medeleerlingen. Hoe fijn zou het zijn als jouw kind een ander kind kan helpen hulp te zoeken?
Over faalangst
Wat is het?
Faalangst hangt samen met een moment waarop je een bepaalde prestatie moet neerzetten en je buitenproportionele angst ervaart om te mislukken. Deze angst ervaar je in de aanloop naar het moment toe en piekt op het moment zelf.
Wat zijn de symptomen?
Als je last hebt van faalangst, ervaar je de volgende symptomen in meer of mindere mate:
- zweten
- trillen
- hoofdpijn of het gevoel een band om je hoofd te hebben
- blozen
- vervelende kriebels in je buik
- nachtmerries
- piekeren over doemscenario’s
- concentratieproblemen, black-out
- droge mond
- hartkloppingen
- druk op de borst
Hoe ontstaat faalangst?
Faalangst en perfectionisme gaan hand in hand. Wanneer je continu het gevoel hebt perfecte prestaties neer te moeten zetten, wordt de druk die je ervaart buitenproportioneel groot, vooral voor momenten zoals je eindexamen.
Daar gaat een heleboel aan vooraf. Als je hier meer over wilt weten, raad ik je aan meer te lezen in de secties over ontstaan van perfectionisme en perfectionisme gerelateerd aan werk en studie.
Voorbereiding op de examens als je last hebt van faalangst
Ik ga je niet vertellen hoe je moet leren. Dat is voor iedereen anders. De één leert graag met muziek op de achtergrond, de ander leert liever in doodse stilte. De één maakt graag samenvatting op samenvatting op samenvatting, de ander leest de passages die hij gemarkeerd heeft steeds opnieuw. Weer een ander leert liever alleen, de ander laat zich graag mondeling overhoren door pa of ma of een oudere broer of zus of een vriend(in). Doe waar jij je goed bij voelt.
Wat wel heel belangrijk is als je last hebt van faalangst, is dat je het bespreekbaar maakt. Door erover te praten, neemt de angst af. Geloof me.
Je hoeft er niet per sé over te praten met je ouders. Je kunt het ook bespreken met de vertrouwenspersoon op school of met je favoriete leraar of lerares. Waarschijnlijk komt er nu wel een gezicht of een naam bij je op. Dat is de juiste persoon om mee te praten. Doe dat dus ook. Het gaat je een hoop onnodige ellende besparen.
Toch nog faalangst? Eerste hulp tijdens je examen!
Heb je toch nog last van je faalangst? Bepaalde handelingen tijdens een examen kunnen ervoor zorgen dat je angst afneemt. Lees de onderstaande 4 tips voor ondersteuning.
Tip #1
‘Scan’ het examen voordat je begint en neem hier bewust de tijd voor. Ga niet op zoek naar de antwoorden, maar voel bij elke vraag die je leest of er al een antwoord komt. Zonder de druk om het antwoord ook daadwerkelijk te noteren. Zo zul je erachter komen dat je sommige vragen niet weet, maar het grootste deel je zeker bekend voorkomt. Bovendien weet je ongeveer hoeveel tijd je hebt voor elke vraag, als je al weet wat je kunt verwachten. En dat valt – als je van tevoren al flinke angst hebt gehad – altijd reuze mee.
Tip #2
Sla de vragen die je niet weet even over voor later. Zo voorkom je dat je in tijdnood komt, waardoor je faalangst alsnog in alle hevigheid kan gaan opspelen.
Tip #3
Kijk niet naar hoe de anderen om je heen zitten te schrijven. Hierdoor kun je het gevoel krijgen dat zij meer weten of sneller werken dan jij. Wat helemaal niet het geval hoeft te zijn. Blijf bij jezelf.
Tip #4
Voel je een black-out opkomen? Sluit dan je ogen en focus je op een diepere ademhaling. Hierdoor wordt je rustiger en zullen je klachten afnemen. Vertel jezelf dat er niets is om bang voor te zijn. Je leven en je toekomst hangen niet af van hoe je nu dit examen maakt. Echt niet! Hoe bang je ook gaat worden, het gaat je alleen tegenwerken in het vinden van de juiste antwoorden. Als het antwoord in je zit, komt het pas als je kalmeert. Vertrouw op jezelf en focus op je kwaliteiten. Ga in je hoofd even naar een fijne plek of een fijn moment. Durf daar een paar minuutjes tijd voor te nemen. Als je dan weer rustiger bent, ga je door. Vul in wat je weet en laat open wat je niet weet. Daar kom je later op terug.
