♦◊♦◊♦◊♦◊♦
Je studietijd is normaal gesproken een pittige tijd, maar dan wel met een balans tussen hard werken en een berg plezier maken met je medestudenten. Dat is ook nodig, anders is zo’n studie moeilijk vol te houden. Vaak betekent het niet alleen opdrachten maken, blokken voor tentamens en veel schrijfwerk, maar daarnaast ga je misschien wel voor ’t eerst in je leven op jezelf wonen en neem je nog een bijbaantje om op een prettige manier rond te kunnen komen. Ontspanning is dan van wezenlijk belang.
Datzelfde geldt wanneer je werkt; ook dan is het belangrijk bij thuiskomst je werk los te kunnen laten en te kunnen genieten van je vrije tijd met eventuele partner en/of kinderen, familie of vrienden, huisdieren, noem maar op. Bovendien wacht er thuis meestal ook nog een hoop werk; koken, huishouden, tuinonderhoud en zo gaat het maar door.
Balans tussen studeren/werken en ontspanning
Wanneer je in deze situaties last hebt van je streven naar perfectie, kost je dat op de eerste plaats al veel meer tijd dan de gemiddelde student/werknemer kwijt is aan dezelfde zaken. Vanzelfsprekend raakt de tijdsbalans tussen studeren/werken en ontspannen hierdoor verstoord. Daarnaast houdt het daar helaas niet op; tijdens de momenten die je wel ingepland had om te ontspannen, kun je je studie of baan vaak niet loslaten. Heb je wel goed genoeg gestudeerd voor dat tentamen van morgen? Weet je zeker dat er geen typefouten of denkfouten in je scriptie staan? Heb je die offerte naar die belangrijke klant al verstuurd en oh jee… zat de bijlage er wel bij? Had je je aantekeningen al doorgestuurd naar die vriend/vriendin die eergisteren niet bij college kon zijn? Kon ze je handschrift wel goed lezen? Had je geen gekke dingen opgeschreven, of misschien irrelevante zaken en vindt hij/zij je een nerd of juist een slechte student? De molen maalt meestal maar door, waardoor je niet voldoende tot rust komt voor de volgende uitdaging. Hierdoor stapelt de stress zich op, met als gevolg concentratieproblemen en vermoeidheid. Dan kom je in een cirkeltje, want door die problemen wordt alles een nog grotere uitdaging en heb je nog meer stress om het goed te doen.
Uitstelgedrag
Een veelvoorkomend kenmerk van perfectionisten is dat ze uitstelgedrag vertonen. Door de angst en onzekerheid het niet goed genoeg te kunnen doen, schuif je de taak oneindig voor je uit. Tot het moment dat je écht moet beginnen, zit de taak echter wel continu in je hoofd en vreet je energie weg. Het gevolg: je hebt nog maar weinig tijd om je taak tot een goed einde te brengen en eigenlijk ook te weinig energie. Is het dan überhaupt nog mogelijk tot een (bij benadering) volmaakt resultaat te komen? Het antwoord is helaas meestal “nee”. Waarschijnlijk wordt je prestatie zelfs juist alleen maar minder. In het ergste geval zie je zo op tegen één bepaalde taak (bijvoorbeeld voor ’t eerst een presentatie geven voor een volle collegezaal met medestudenten, of een congres voor je werk waar je al je zakelijke relaties voor ’t eerst live gaat ontmoeten), dat je je studie niet meer afmaakt of op zoek moet naar een andere baan.
Focus op details
Naast de hierboven beschreven inbreuk op je ontspanningsmomenten en nachtrust doordat je teveel tijd steekt in de taken zelf én het gepieker ernaast, is ook de focus op details een valkuil. Als je een mooi stuk wilt schrijven bijvoorbeeld, is het belangrijk dat je niet enkel met iedere individuele zinsbouw bezig bent, maar ook met structuur van alinea’s, bruggetjes maken, parafraseren en samenvatten om het overzicht voor de lezer te bewaren, etcetera. Als je je alleen focust op iedere zin of zelfs specifieke woordkeus en spelfouten, kom je niet tot een samenhangend geheel. Ook blijven hangen in de kleinste details kost veel meer tijd, waardoor je minder tijd hebt voor de totale volbrenging van je taak.
Samenwerking
Een bijkomend heikel punt is de samenwerking met medestudenten of collega’s. Verschillende situaties kunnen zich voordoen in het geval van perfectionisme:
- Ten eerste kan het voorkomen dat jij als perfectionist het grootste deel van het werk, dat eigenlijk door het gehele team gedaan moet worden, voor jouw rekening neemt. Dat kan gebeuren omdat je dit zelf het prettigst vindt, maar ook omdat je teamgenoten jou kennen en daar gemakkelijk misbruik van maken. Zolang het je eigen keuze is (voor zover je daarvan kan spreken), is ’t nog niet zo vreselijk, maar het is geen prettig gevoel om te merken dat je op die manier wordt gebruikt.
Anderzijds is het overigens, wanneer je zelf die keuze maakt, voor jouw teamgenoten juist mogelijk een klap in het gezicht. Eigenlijk vertel je ze namelijk dat jij het wel allemaal even regelt omdat jij ervan overtuigd bent het beter te kunnen! Terwijl je (hoewel die onwillekeurige vorm van arrogantie ook mogelijk is) waarschijnlijk slechts het gevoel van controleverlies voor jezelf wilt voorkomen.
- Ten tweede kunnen er veel sneller conflicten ontstaan wanneer je vasthoudt aan jouw manier van werken en de overtuiging dat iedereen het op dezelfde manier moet doen. Als je bang bent dat het gezamenlijke resultaat wordt beïnvloed door teamgenoten die er, in jouw ogen of daadwerkelijk, de kantjes vanaf lopen en jij daar ook een lagere beoordeling door krijgt, word je al snel verblind door die angst en heeft dat een uitwerking op je gedrag tegenover die teamgenoten. Van een ontspannen samenwerking is dan al lang geen sprake meer en dat is wel logisch ook. Zodra je dan door krijgt wat jouw deel in het conflict is, is ’t vaak al te laat en is het moeilijk de relatie weer te herstellen. De ander heeft waarschijnlijk geen besef van de processen die zich in jouw hoofd afspelen en zolang je dat niet uitlegt, zal er ook geen begrip ontstaan. Pas hier dus voor op.
Sociaal contact
Collega’s of medestudenten die niet direct onderdeel uitmaken van jouw team, maar zich wel in je omgeving bevinden, kunnen ook hinder ondervinden van je gedrag. Je bent niet ontspannen, klaagt wellicht veel en neemt mogelijk geen tijd om gezamenlijk te pauzeren en te socializen. Dat alles gaat ten koste van jouw imago. En als je daarin ook perfectionistisch bent, heb je het dubbel moeilijk. Door iedereen aardig en leuk gevonden worden, is al een onhaalbaar doel (en ook niet nodig), maar onder deze omstandigheden al helemaal!
Werkgevers
Werkgevers hebben over het algemeen gemengde gevoelens ten opzichte van perfectionisten. Je levert goed werk af, bent gedreven en enthousiast en hebt een groot verantwoordelijkheidsgevoel, maar ze zijn zich ook bewust van de hierboven genoemde nadelen en wat dat betreft is een perfectionist in het ergste geval een tikkende tijdbom die zo nu en dan afgaat.
Tot slot
Ondervind jij nog andere gerelateerde problemen in je studie of werk dan hierboven genoemd zijn? Laat het me weten!
